Inzoomen met bv Cntr shift +, of Cntr muiswiel.
Oude kaart uit 1645. |
|
Hieronder zie je een ietwat aangepaste versie van een kaart uit 1645 waarin twee landmeters "veenen en leijen" in de Rottevalle en ten zuidoosten van dit dorp hebben opgemeten. Het gaat om het gebied van de gehele Rottevalle gelegen in Achtkarspelen, en de zogenaamde 40 roeden; de hele strook ten zuiden van Rottevalle bij de Boppeste, langs de Ald Daam tot aan de Blauwe Dobbe ten zuiden van Houtigehage. De landmeters hebben geen huizen ingetekend in het centrum van het dorp Rottevalle, het was al wel vergraven; vermoedelijk stonden er wel wat huizen. Wat verder opvalt is dat waar de muntsegroppe op het water uitkomt, de vaart niet doorloopt maar 90 graden naar het zuidwesten draait. Dit suggereert dat de vaart na 1645 is doorgetrokken richting haven, en dat de loop van het oude water op de Efterwei lag. Of zou de landmeter zich vergist hebben? Dat denk ik niet, bij 1 zou dat al twijfelachtig zijn, en hier waren maar liefst drie! Om nog maar even de akte van 1577 in herinnering te nemen, de vaart die toen werd gegraven liep langs de Muntsegroppe (zoals die er nog deels ligt, en via de kromme lijntjes bij E op de kaart uitkomt). Misschien heeft Rottevalle zijn naam wel aan die scherpe hoek in het water te danken? En misschien heeft de Muntsegroppe zijn loop wel aan die hoek te danken, toen het werd uitgemeten gerooid op de kerk in Buitenpost. De originele kaart staat ergens onderaan... |
De tekst luidt: |
|
|
Ten verzoeke van de Edele vermogende heren Regnerus Bruinsma ende Rinnert Oedses Gratinga mede gedeputeerde staten van Friesland als geordineerde commissaris, over de metinge van de verkochte landschapsvenen en leijen hebben Jacob van Campen en Harmannus Radijs beide geadmitteerde landmeters (ten presentie en ten overstaan van mij ondergetekende mede 's hofs geadmitteerde landmeter, van de edele heren Sako Fockens en Sako Teijens cum sociis als kopers specialijk daartoe gelastigd) met Konings roeden gemeten enige venen en leijen gelijk hier in de kaarte vertoond, ende groot bevonden als bij de letteren aangewezen zal worden. Daaronder: Nog gemeten die venen ende leijen gelegen in de Rottevalle, hieronder in de kaarte vertoond met letteren ABC ende D van welke het landschap 3/4 parten en de heer Domans cum sociis 1/4 part is competerende. Is in't geheel soo venen ende leijen groot bevonden twee honderd zes en vijftig morgen, twee honderdtweeentachtig roeden. Coomt also voor het landschaps 3/4 part, aldus 192 morgen 212 roeden Coomt also voor Domans cum sociis 1/4 part, aldus 64 morgen 70 roeden -------------------------------------------Summa 256 morgen 282 roeden Is het veen gertekend met A groot bevonden 193 morgen 597 roeden die leijen getekend met B bij het landschap vergraven 14 morgen 357 roeden die leijen getekend met C bij Domans vergraven 31 morgen 306 roeden die leijen getekend met D bij het landschap vergraven 16 morgen 222 roeden -------------------------------------------Summa 256 morgen 282 roeden Rechtsboven: Eerstelijk gemeten de veenen de 40 roeden genaamd hierboven in de kaarte vertoond met letteren AB ende C Is groot bevonden zeven en vijftig morgen ende driehonderd zes en vijftig roeden, ende de leijen getekend met DD elf morgen en honderd drie en negentig roeden, ABC 57 morgen 356 roeden DD 11 morgen 193 roeden ------Summa 68 morgen 549 roeden Rechts: Ergo komt voor 't landschap 3/4 parten de leijen getekend met B 14 morgen 357 R Ergo komt voor 't landschap 3/4 parten de leijen getekend met D 16 morgen 222 R Ende voor hun portie feen uit A weg ---- 161 morgen 233 R ----------------------------------------------------Als boven 192 morgen 212 R Ende Domans leijen getekend met C ----------------------31 morgen 306 R Ende voor zijn portie veen uit A weg--------------------32 morgen 364 R Als voren 64 morgen 70 R Dezen aldus gemeten ende gecalculeerd in Augustus 1645 ende aldus in kaarte gesteld den 14e september 1645 In kennisse mijn hand 1645 Sijds Janszoon 448 10200 Verder staat er nog in het kaartje van de 40 roeden, de 66 roeden bij de heeren Nijs gekocht. En "Rooijinge op de heere Boelens greppel". |
Het gaat om Horatius/Heere Domans, en de "sociis" zijn waarschijnlijk zijn broer Andries en de familie Botma. In totaal zo'n 235 hectare. 1 van de heeren Nijs vinden we terug als Johannes: De heere Johannes Nijs cum socijs copers van seecker ses en t'sestich roeden veenen cum annexis gelegen op Suijrhuijsterveen de anno 1644 gecoft ende nu bij resolutie vanden 16 Febrij. 1649 bij den Landtschappe wederom aengenomen onde reserver inden voorschreven resolutie wtgedruckt de somma van 5270 ggld 27 st. (niet in de proclamaties van 8karspelen door mij te vinden) Noot: deze venen lagen parallel aan en ten zuiden van de trije roeden. Bij de ondertekening gebruikt Sijds 448 en 10220. Nog even uitzoeken... Dit deden meer mensen, bv om hun leeftijd aan te geven. |
|
Hieronder de gewijzigde kaart, zodat noord en zuid beter leesbaar zijn. Inzoomen met bv Cntr shift +, of Cntr muiswiel.
|
|
Ze hebben gemeten in Koningsroeden, zo valt te lezen, waar bij 1 roede 3.91278 meter zou moeten zijn. Via Google search heb ik geprobeerd dat (een beetje) te checken. Voor de kleinere percelen zit er een groot verschil in, maar op de grote oppervlaktes komt het in de richting. In de archieven kom ik ook vaak een lopenstal tegen, die ook veel afwijking lijkt te hebben, maar die lijkt in deze omstreken ergens in de buurt van de halve bunder te liggen. Het gebied met de Letter C (Rottevalle centrum) was door Domans cum socios vergraven. Volgens opgave der landmeter was dit groot 31 morgen en 306 Roeden. Een morgen heeft 600 vierkante roeden. Ook is vermeld dat er in Koningsroeden is gerekend. Een koningsroeden is in 1813 vastgesteld als 3.9128 m. Een vierkante roede is dan 15,31 m2. De oppervlakte van C in roeden is 18900(=31x600+306) (vierkante) roeden (x15,31) is 289359 m2. Als we Google Earth gebruiken om de oppervlakte van het C stuk om te rekenen, kom ik op 231240.78 m2. Dit zou betekenen een roede van 3.7 m2. Een afwijking van 5% en in oppervlakte 25%. Ook heb ik geprobeerd de B in Google Search te krijgen. Dit leverde 105674 m2. Omgerekend een roede van 3.47m. Dat zou 14 morgen 357 zijn. Met 3.9 gerekend: 8757*3.92m = 133.193... Met 3.7 gerekend: 119.883. Door de grillige vorm van B is deze niet zo betrouwbaar. Waarschijnlijk geeft de vorm de loop van een stroompje aan destijds (en deels nu!)
Het andere gemeten stuk is 68 morgen en 549 roeden (totaal 41.349 roeden). Gerekend met 3.83 m de roede wordt dat 606.544 m2 Gerekend met 3.91 m de roede wordt dat 632.147 m2 Het plaatje beneden van wat ik verwacht waar het te vinden was is gebaseerd op twee percelen (zo'n 40 roeden, zeg 160 m breed) en tot aan de Boelens greppel. Dat zou dan uiteraard het verlengde Boelenslaan zijn. Jan Post geeft de breedte ook in deze zin aan (het begin lijkt bij hem meer richting "Lijkweg", Nijtap/Vrijburg te liggen). Qua oppervlakte schort er in het plaatje niet veel aan: 623025 m2. |
De geschatte ligging van de 40 roeden.
|
|
|
|
|
Hieronder de ongewijzigde kaart
|